czyli wszystkiego po trochu...
Wykorzystując materiały z Miechowskiego Kuferka należy powołać się na źródło: http://miechowski_kuferek.manifo.com/
dotyczy to także kopiowania i publikacji zdjęć.

Czarnota de Bojary Bojarscy z Charsznicy

Leon Wiktor Józef Bojarski urodził się w 1852 roku w Golinie w powiecie konińskim, w majątku swego dziadka Adama Otto Trąmpczyńskiego. W 1880 roku w wieku 28 lat będąc dzierżawcą dóbr Sadowiec poślubił Katarzynę Ludwikę Skórzewską z Ruśca, córkę tamtejszych właścicieli ziemskich. Bojarscy pieczętowali się herbem Sas, zaś Skórzewscy Drogosław. W sierpniu tego samego roku Leon Bojarski podpisał umowę przyrzeczenia zakupu majątku Charsznica (dziś nazywałaby się umową przedwstępną) od spadkobierców Bogusława Piątkowskiego, syna wieloletniego naczelnika powiatu miechowskiego i gubernatora cywilnego radomskiego - Wincentego Piątkowskiego. 

Dobra te, wycenione na 100 tysięcy rubli składały się z trzech folwarków - Charsznicy, Dąbrowca i Ludwinowa oraz lasów, co łącznie dawało ponad 800 morgów. Była to poważna inwestycja, do zakupu były niezbędne środki pochodzące z wiana Katarzyny ze Skórzewskich w wysokości 30 tys. rubli. Hipoteka Charsznicy była obciążona kwotą około 15 tys. rubli w Towarzystwie Kredytowym Ziemskim, poza tym na majątku były jeszcze zabezpieczone oprocentowane kwoty prywatnych udziałowców. Zakup majątku ostatecznie został sfinalizowany 31 grudnia 1880 roku i zamykał się kwotą 78 tys. rubli. Po dwóch latach Bojarscy sprzedali Władysławowi Przybyłowskiemu folwark Dąbrowiec. 

W 1886 roku majątek obejmował 737 morgów, jednak z upływem czasu właściciele dokonywali kolejnych sprzedaży ziemi, której ceny osiągały wysokie wartości. Było to związane z powstaniem Kolei Iwangorod - Dąbrowa, której linia przebiegała przez charsznickie dobra. Działki były różnej wielkości, a nazywano je prawdopodobnie od imion lub nazwisk nowych właścicieli, np. Kogutówka, Leonardówka, Florianówka; większy obszar miała kolonia Cukrówka, Mazurówka, Witówka. Jeszcze przed I wojną światową jeden z ostatnich kawałków majątku Charsznica, obejmujący około 40 morgów zakupili żydowscy inwestorzy. Został on następnie odsprzedany wraz dworem Franciszkowi i Katarzynie Gajdom. Ich potomkowie z powodzeniem gospodarują w tym miejscu do dnia dzisiejszego.

Leon i Katarzyna ze Skórzewskich Bojarscy. Zbiory Magdaleny Chodorowskiej z Bojarskich.


Nie samymi inwestycjami żyła rodzina Bojarskich. W kwietniu 1883 roku Katarzyna Bojarska w celu wsparcia rozwoju powstałego z inicjatywy Kazimierza Lewickiego Muzeum Pszczelnicwa w Warszawie zakupiła jego udziały za kwotę 200 rubli. Rodzina interesowała się także działalnością Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, którego Leon był członkiem. Dzięki wsparciu finansowemu członków organizowano wystawy i prezentacje prac polskich artystów, corocznie też losowano wśród sponsorów dzieła sztuki, np. Stańczyka Matejki. 
Po ślubie zaczęły przychodzić na świat dzieci, zdarzały się potem dni, gdy bawiły się one z dziećmi wiejskimi czy też folwarcznymi. Pani Bojarska dając posiłki swym dzieciom, częstowała jedzeniem także dzieci służby dworskiej.* 

Bojarscy mieli 8 dzieci:
1. Jadwiga Janina, ur. 1881 w Charsznicy,
2. Wanda Maria, ur. 1884 w Charsznicy, za Stanisławem Bzowskim, synem generała Władysława Bzowskiego, ślub 1905. Bzowscy posiadali folwark Lelusin w Częstochowie, dworek istnieje podobno do dnia dzisiejszego. Wanda była działaczką niepodległościową w okresie plebiscytu na Górnym Śląsku. Poświęcała się także działalności na rzecz dzieci i ludzi potrzebujących pomocy. Od 1939 roku należała do podziemia niepodległościowego, była kurierem do KG AK, w jej domu znajdował się konspiracyjny lokal dowódcy Podokręgu ZWZ Zagłębie. Wanda Bzowska „nie znała granic w poświęceniu się działalności konspiracyjnej, mimo ciężkich przejść rodzinnych [...] była niestrudzoną opiekunką wszystkich szukających u niej schronienia, czy opieki.”  Dzieci Wandy i Sanisława: Stanisław - oficer i pierwszy Komendant Tajnej Organizacji Wojskowej w Częstochowie, więzień Auschwitz; Janusz, lotnik, walczył w kampanii wrześniowej, potem w Anglii w 302 i 306 Dywizjonie Myśliwskim, odznaczony Krzyżem Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych; Helena, po mężu Solawa, w czasie wojny działała w konspiracji, osadzona w Ravensbruck, po wojnie więziona przez władze komunistyczne.**
3. Zofia Franciszka, ur. 1895 w Częstochowie, za Mieczysławem Wyganowskim. Współwłaścicielka majątku Aleksandrowo w gminie Miory (300 hektarów). Mąż jej od 1929 roku był dzierżawcą Marchocic, gdzie rodzina mieszkała aż do zakończenia wojny. Wyganowscy mieli zastaw na tym majątku za pożyczkę udzieloną Grabkowskim, m.in. dom w którym mieszkali i 23 morgi pola. Można powiedzieć, że byli właścicielami części Marchocic. Córka Zofii, Irena, współpracowała w czasie wojny z Armią Krajową.   
4. Marianna Anna, ur. 1886 w Charsznicy.
5. Anna Katarzyna, ur. 1887 w Charsznicy.
6. Tadeusz Jan, ur. 1888 w Charsznicy, żonaty z Celiną Runge-Borowską, od 1917 roku w szeregach wojsk polskich, zawodowy oficer do 1936 roku. Po przejściu w stan spoczynku pracował w Zarządzie Głównym Ligi Morskiej i Kolonialnej. Powołany ponownie do służby wojskowej w 1939 roku uczestniczył w wojnie obronnej, więzień obozów w Arnswalde i Grossborn, zmarł w Sopocie. 
7. Jan Józef Feliks, ur. 1891 w Charsznicy, żona Helena Brzozowska. Właściciel majątku Posadówka o powierzchni 116 ha w parafii Dmenin. Jego córka Halina przebywając w czasie wojny w Marchocicach współpracowała z Armią Krajową. W podziemiu działał także syn Jana – Zbigniew Bojarski, późniejszy profesor chemii specjalizujący się w krystalografii, prezes katowickiego oddziału Polskiej Akademii Nauk.
Jan Bojarski w 1927 roku współfinansował wydanie drukiem cyklu wykładów (audycji) Wacława Mileskiego, pod tytułem Polska Filozofja Narodowa.
8. Aniela Kazimiera, ur. 1893 w Charsznicy, za Stanisławem Wyganowskim, współwłaścicielka majątku Aleksandrowo.

Z relacji majora Tadeusza Bojarskiego wynika, że w 1945 roku żyło jeszcze pięcioro jego rodzeństwa. Dwie siostry zmarły prawdopodobnie w dzieciństwie i pochowano je w grobie położonym w zachodniej części cmentarza parafialnego w Tczycy, w pobliżu grobów tczyckich dziedziców - Bukowskich i Dąmbskich. Miały o tym świadczyć dwie niewielkie metalowe trumny odnalezione w tym miejscu w 1940 roku. Z przekazów wiadomo, że grób ten odwiedzała Katarzyna Bojarska, gdy jeszcze mieszkała w Charsznicy. Na miejscu tym w 1940 roku został pochowany Julian Nowakowski z Jelczy, były pisarz gminy Tczyca.

Katarzyna ze Skórzewskich Bojarska po sprzedaży resztówki majątku przeniosła się do domu zlokalizowanego w pobliżu stacji Miechów. Niestety, nie wiadomo dokładnie gdzie i kiedy zmarli Leon i Katarzyna Bojarscy.

Stosunkowo szybka wyprzedaż ziemi mogła mieć przyczynę w słabościach właściciela do kosztownej zabawy - nawet w Monte Carlo - jak wynika z przekazów okolicznych mieszkańców. Jednak należy zaznaczyć, że Bojarscy przyczynili się do połączenia Charsznicy ze światem i do rozkwitu gospodarczego tej miejscowości, zapewniając jej mieszkańcom stabilizację i możliwość rozwoju na wiele dziesięcioleci.
_____________________ 
* Na podstawie informacji uzyskanych od pana Andrzeja Pałki.
** https://encyklopedia.czestochowa.pl/hasla/bzowska-z-bojarskich-wanda-maria,
Rodzina Bojarskich w Posadówce, ok. 1920. Od lewej: Jan, Zofia, Wanda lub Aniela, Helena, nn, w środku stoi mały Zbigniew. Fotografia ze zbiorów Magdaleny Chodorowskiej z Bojarskich.


Kolej

Zakup Charsznicy w 1880 roku rozpoczął okres dobrych interesów dla nowych właścicieli, i to niekoniecznie związanych z pracami w majątku ziemskim. Trasa najdłuższej linii kolejowej w Królestwie Polskim, która miała liczyć ponad 460 km, miała początkowo przebiegać przez Miechów, a dokładniej - według ks. Jacka Pyci - to przez Komorów, Podmiejską Wolę - gdzie miała być sacja kolejowa, Zagorzyce, Pstroszyce i Podleśną Wolę. W przeciwnym kierunku od Komorowa miała wieść przez Biskupice, Falniów, Witowice i dalej do stacji w Wolbromiu. Ostatecznie jednak zaplanowano jej przebieg przez majątek Leona Bojarskiego. Przypisywano tę zmianę samemu Bojarskiemu i jego bratu - inżynierowi zatrudnionemu ponoć przy projekcie.

Pierwotne zamierzenia dotyczące powstania kolei żelaznej łączącej Dęblin i Dąbrowę Górniczą omawiane były już w 1875 roku na posiedzeniu Rady Ministrów w Petersburgu. Do budowy zgłosiło się 16 konsorcjów, z których ostatecznie w 1881 roku wyłoniono wykonawcę, Towarzystwo Drogi Żelaznej Jana Gottlieba Blocha, jednego z najbogatszych przedsiębiorców ówczesnego Królestwa Polskiego. Prezesem towarzystwa został margrabia Zygmunt Wielopolski.

Rozpoczął się wykup gruntów leżących na trasie kolei od właścicieli ziemskich i włościan. W Charsznicy Leon Bojarski sprzedał ponad 70 morgów, natomiast włościanie blisko 14 (najwięcej Karol Dulba – ponad 4 morgi). Wypłacano odszkodowania za zasiewy, których właściciele nie mogli już zebrać. Na trasie ze względów strategicznych planowano wykonanie dwóch tuneli kolejowych, potem skończyło się na wydrążeniu jednego w górze Piaskowiec. Przy wylotach i pośrodku tego tunelu wykonano otwory do zakładania ładunków wybuchowych. Pierwszy odcinek z Dęblina do Kielc oddano do użytku 21 grudnia 1883 r. Odcinek z Kielc do Dąbrowy uruchomiono 26 stycznia 1885 r.

Zwieńczeniem budowy kolei na ziemi miechowskiej było oddanie do użytku w 1885 roku budynku stacji kolejowej w Charsznicy – nazwano ją przewrotnie Stacja Miechów, mimo, że była oddalona od niego o 8 kilometrów. Była to stacja IV klasy, podobnie jak w Wolbromiu i Olkuszu.
Uruchomienie stacji spowodowało szybki rozwój wsi, masowo wykupywano ziemię, napływali nowi inwestorzy i pracownicy. Cena gruntu dochodziła do 180-250 rubli za morgę. Powstały zakłady przemysłowe, sklepy, hurtownie i przetwórnie. W Charsznicy funkcjonowały: mieszalnia pasz, fabryka wyrobów cementowych, fabryka wyrobów żelaznych, skład materiałów budowlanych, fabryka oleju i pokostu, fabryka przetworów owocowych, gorzelnia, wytwórnia wódek i likierów, wytwórnia wód gazowanych. A wszystkim tym zakładom przestrzeń do funkcjonowania zapewnił dziedzic Leon Bojarski.

Budynek stacji kolejowej Charsznica w Miechowie-Charsznicy.

 
Kreator stron internetowych - przetestuj